چای سبز یا چای سیاه؛ کدام سالم‌تر است؟
چای سبز یا چای سیاه؛ کدام سالم‌تر است؟
نوشیدن چای یکی از محبوب‌ترین کارهای مردم در سراسر دنیاست. چای سبز و چای سیاه هر دو از برگ‌های گیاه کاملیا سیننسیس (Camellia Sinensis) هستند. اما این که خواص چای سبز بهتر است یا چای سیاه برای بسیاری از افراد همچنان سوال است.
اصلی‌ترین تفاوت میان چای سبز و چای سیاه در این است که چای سیاه در فرایند تخمیر قرار می‌گیرد و چای سبز نه. برای تهیه چای سیاه، برگ‌ها در معرض هوا قرار می‌گیرند تا فرایند تخمیر شروع شود. این عکس‌العمل باعث می‌شود که برگ‌ها تیره و قهوه‌ای شوند و طعم آن‌ها قوی‌تر شود.
چای سبز به این شکل عمل‌آوری نمی‌شود و از روش‌های دیگر مثل “Pan Frying” برای آماده کردن آن استفاده می‌کنند تا از تخمیر جلوگیری شود. در این روش برگ‌های چای را در ظرف‌های بزرگ تفت می‌دهند.
چای سبز و سیاه، غنی از گروهی از آنتی‌اکسیدان‌های محافظ به نام پلی‌فنول هستند. با این حال، نوع و مقدار فلاونوئیدهای موجود در آن‌ها متفاوت است. به‌عنوان مثال، چای سبز حاوی مقدار بسیار بالاتری از اپی گالوکاتچین-3-گالات (EGCG) است، در حالی که چای سیاه منبع غنی از تافلاوین است. با این وجود، فلاونوئیدهای موجود در چای سبز و سیاه از قلب محافظت می‌کنند. یک مطالعه حیوانی نشان داد چای سبز و سیاه به‌طور یکسان در جلوگیری از تشکیل پلاک عروق خونی و کاهش فشار خون مؤثر هستند.
بررسی دیگری روی چای سبز نشان داد افرادی که 1 تا 3 فنجان چای سبز در روز می‌نوشند، به ترتیب 19% و 36% کمتر در معرض خطر حمله قلبی و سکته مغزی هستند. به‌طور مشابه، نوشیدن روزانه حداقل 3 فنجان چای سیاه می‌تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را تا 11 درصد کاهش دهد.
چای سبز حاوی کافئین کمتری نسبت به چای سیاه است. کافئین با مسدود کردن انتقال دهنده عصبی بازدارنده آدنوزین، سیستم عصبی را تحریک می‌کند و روی هوشیاری، خلق و خو، زمان واکنش و حافظه کوتاه مدت اثر دارد. چای سبز و سیاه حاوی اسید آمینه L-theanine هستند که در قهوه وجود ندارد. L-theanine اثرات کافئین را متعادل می‌کند. به‌طورکلی، مقدار L-theanine در چای سبز کمی بیشتر از چای سیاه است.
چای سبز و سیاه هر دو جایگزین‌هایی عالی برای قهوه هستند. چای سیاه حاوی تیافلاوین‌های مفید است که منحصر به چای سیاه هستند. این پلی‌فنول‌ها می‌توانند از سلول‌های چربی در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت و از خطر تشکیل پلاک در رگ‌های خونی جلوگیری کنند. علاوه بر این، تافلاوین‌ها به‌طور قابل توجهی سطح کلسترول و قند خون را کاهش می‌دهند. آن‌ها حتی می‌توانند باعث تجزیه چربی شده و به عنوان یک کمک بالقوه برای مدیریت چاقی توصیه شده‌اند. در واقع، تافلاوین موجود در چای سیاه ممکن است همان ظرفیت آنتی‌اکسیدانی پلی‌فنول‌های چای سبز را داشته باشد. چای سیاه معمولاً نسبت به چای سبز اثرات محرک بیشتری دارد. در مجموع، هر دو نوع چای سبز و سیاه، اثرات منحصربه‌فردی دارند که بسته به انتخاب افراد ممکن است متفاوت باشد و بنابراین نمی‌توان برتری خاصی را بین این دو نوشیدنی شرقی قائل شد. خواص چای سیاه بسیار بیشتر از چیزی است که تصور می‌شود. این نوشیدنی برای سلامت پوست، مو، قلب، مغز، کلیه، استخوان، گوارش، کاهش وزن و بسیاری موارد دیگر مفید است. کافئین موجود در آن نیز می‌تواند به جای قهوه برای هشیاری و تمرکز مناسب باشد. برگ‌های چای سیاه برخلاف چای سبز اکسید شده و همین باعث تغییر طعم آن می‌شود. در مجموع، هم چای سبز و هم سیاه برای سلامت مفید هستند.
خواص مشترک چای سبز و چای سیاه
در حالی که این دو چای با هم متفاوت هستند اما خواص مشترکی هم دارند.
پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی
چای سبز و چای سیاه هر دو سرشار از گروهی از آنتی‌اکسیدان‌های محافظ به نام پلی‌فنل (Polyphenol) هستند. اگر دقیق‌تر بخواهید، هر دو آن‌ها دارای فلاونوید (Flavonoid) هستند که زیرگروهی از پلی‌فنل است. تفاوت اصلی در میزان و نوع فلاونوید یا رنگیزه موجود در آن‌هاست. این رنگیزه‌ها مهمترین رنگدانه در فراوری رنگ زرد، سرخ یا آبی در گلبرگ گیاهان هستند که از قلب شما محافظت می‌کنند.
در تحقیقاتی روی حیوانات به این نتیجه رسیدند که چای سیاه و چای سبز هر دو به یک اندازه در جلوگیری از گرفتگی عروق خونی، یعنی تا ۲۶ درصد در کمترین دوز و ۶۸ درصد در بیشترین دوز مصرف، موثر هستند. در این تحقیقات همچنین دریافتند که هر دو نوع چای به کاهش «کلسترول بد» و «تری‌گلیسرید» در بدن کمک می‌کنند. در آزمایشات و بررسی‌های مختلف به این نتیجه رسیدند که نوشیدن چای سبز و چای سیاه می‌تواند «فشار خون» را هم پایین بیاورد.
یکی دیگر از تحقیقات نشان داد افرادی که بین ۱ تا ۳ فنجان در روز چای سبز می‌نوشند، به نسبت کسانی که کمتر از یک فنجان چای سبز در روز می‌نوشیدند، ۱۹ الی ۳۶ درصد کاهش خطر «حمله قلبی» و «سکته مغزی» داشتند.
همچنین، نوشیدن حداقل ۳ فنجان چای سیاه در روز می‌تواند خطر حمله قلبی را تا ۱۱ درصد کاهش دهد.
بهبود عملکرد مغز
هم چای سبز و هم چای سیاه دارای کافئین هستند. میزان کافئین چای سبز از چای سیاه کمتر است؛ چای سبز حدود ۳۵ میلی‌گرم در هر ۲۳۰ میلی‌گرم و چای سیاه چیزی بین ۳۹ تا ۱۰۹ میلی‌گرم در هر ۲۳۰ میلی‌گرم.
کافئین با مسدود کردن پیام‌رسان‌های عصبی گیرنده‌های آدنوزین، سیستم عصبی شما را تحریک می‌کند. کافئین همچنین به ترشح هورمون‌هایی مثل دوپامین و سروتونین کمک می‌کند. کافئین می‌تواند هوشیاری و سرعت عکس‌والعمل را بالا برده و روحیه فرد را بهبود دهد؛ البته برای مدت کوتاهی.
چای سبز و چای سیاه همچنین دارای آمینو اسید L-Theanine هستند که در قهوه وجود ندارد. این آمینو اسید از رگ‌های مغز عبور می‌کند و باعث آزاد شدن پیام‌رسان‌هایی در مغز به نام گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) می‌شود. این آمینو اسید باعث کاهش استرس و افزایش آرامش و هوشیاری می‌شوند. همچینین به صورت هم‌زمان به ترشح هورمون دوپامین و سروتونین کمک می‌کند که باعث بهبود روحیه می‌شوند. به طور کلی میزان آمینو اسید L-Theanine موجود در چای سبز از چای سیاه بیشتر است.
در کل هر دو چای جایگزین خوبی برای کسانی محسوب می‌شوند که می‌خواهند سرحال شوند ولی بی‌خوابی و عوارض جانبی قهوه را نمی‌خواهند.
چای سبز بنوشیم یا چای سیاه؟
چای سیاه و چای سبز خواص مشابهی دارند. البته ترکیبات آنتی‌اکسیدان‌های‌شان با هم تفاوت دارد و ممکن است تاثیرات مفید متفاوتی روی عملکرد عروق داشته باشند. اکثر تحقیقات تاکید کرده‌اند که چای سبز تاثیرات آنتی‌اکسیدانی قوی‌تری نسبت به چای سیاه دارد، اما در یکی از تحقیقات منتشر شده در کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده آمریکا پی‌بردند که چای سبز و چای سیاه میزان ظرفیت آنتی‌اکسیدان یکسانی دارند.
هر دو نوع چای کافئین دارند اما کافئین موجود در چای سیاه بیشتر است. همین موضوع چای سبز را برای افرادی که به محرک‌هایی مثل کافئین حساسیت دارند، به انتخابی بهتر تبدیل می‌کند. از طرف دیگر چای سبز دارای میزان بیشتری از آمینو اسید L-Theanine است، که تاثیرات آرام بخشی دارد و کافئین را خنثی می‌کند.
اگر مثل تاثیر قهوه به دنبال یک جرقه کافئین هستید، چای سیاه گزینه بهتری نسبت به چای سبز است. به یاد داشته باشید که هر دو این چای‌ها دارای تانن (Tanin) هستند که در فارسی به آن «گسه» گفته می‌شود. تانن می‌تواند جذب مواد معدنی را کاهش دهد و در صورت مصرف زیاد، معده را تحریک و باعث تهوع و استفراغ شود. همچنین بهتر است چای را با فاصله نسبت به وعده‌های غذایی نوشید.
کلام آخر
خواص چای سبز با خواص چای سیاه مشابه است. این خواص شامل فوایدی برای مغز و قلب می‌شود. میان آنتی‌اکسیدان آن‌ها تفاوت وجود دارد، اما با وجود آنتی‌اکسیدان‌های قوی‌تر چای سبز، شواهد علمی فواید بیشتری در آن نسبت به چای سیاه نشان نداده است. هر دو آن‌ها دارای کافئین محرک و تاثیرات آرام‌بخش هستند. هر دو چای را می‌توانید به رژیم غذایی خود اضافه کنید و با مصرف استاندارد، هم از خواص چای سیاه بهره‌مند شوید و هم خواص چای سبز.
