مراحل تولید چای سیاه
فهرست مطالب
مراحل تولید چای سیاه از تحویل گرفتن برگ سبز چای از کشاورزان تا آخرین مرحله (تولید چای خشک) می باشد.
تولید چای با برداشت برگ های سبز آن از باغ های شمال کشور شروع میشود، برداشت برگ سبز چای هر ساله در سه چین بهاره ، تابستانه و پاییزه صورت می گیرد و کشاورزان برگ های جوان بوته های چای را دست چین کرده، درون کیسه های بزرگ ریخته و با خود به کارخانه منتقل میکنند. بهترین کیفیت و با نشاط ترین برگ های چای مربوط به فصل بهار است.
در ادامه به شما توضیح خواهیم داد که چای چگونه تهیه و تولید میشود و طی چه فرایندهایی می توان چای ایرانی را تولید کرد. در فرآیند تولید چای، برگ سبز چای 6 مرحله مختلف را طی میکند تا به چای سیاه تبدیل شود.
چای نام یک نوشیدنی معطر است که معمولا با ریختن آب داغ یا در حال جوش بر روی برگهای عمل آورده شده گیاه «کاملیا سیننسیس»، که گیاهی همیشه سبز و بومی آسیای شرقی است، بدست میآید. این نوشیدنی پس از آب، پرمصرفترین نوشیدنی جهان است که حدود ۱۱۰ سال پیش وارد ایران شد و کمکم جای قهوه را به عنوان نوشیدنی داغ غالب ایرانیان گرفت.
فرآیند تولید چای مراحل مختلفی دارد، که هر کدام روی طعم، عطر و رنگ این نوشیدنی تاثیرگذار می باشد.
فرآیند تولید چای
تولید چای سیاه در دنیا به ۲ صورت مختلف انجام میشود.
- روش ارتدکس یا رسمی
- روش C.T.C یا غیررسمی
چای ایرانی به صورت رسمی و ارتدکس تولید میشود و میزان کمی چای C.T.C نیز از هند و کنیا وارد میشود. چای ارتدکس و C.T.C به غیر از فرآیند، در ظاهر و مشخصات نیز با هم متفاوت هستند. چای سیاه ارتدکس دارای برگهایی کشیده و در هم پیچیده و چای سیاه C.T.C دارای برگهایی گرد و کُرهای مانند است.
فرآوری چای به شیوه ارتدکس
در فرآوری چای به این روش برگ سبز چای 6 مرحله مختلف را طی میکند تا به چای سیاه تبدیل شود.
1- برداشت چای
برداشت و چیده شدن برگ خوب یک غنچه و دو برگ که لطیف ترین، با کیفیت ترین و مفیدترین قسمت بوته چای است.
نحوه چیده شدن برگ روی کیفیت چای تاثیر میگذارد. بهترین نحوه چیدن برای حفظ کیفیت این نوشیدن چیدن با دست به حساب می آید. سرعت برداشت برگ با دست پایین است؛ اما این روش باعث می شود برگ ها زمان کنده شدن با دقت انتخاب شوند، همچنین آسیبی به برگ وارد نشود.
برگ های چای باید تا حد امکان تازه باشد وباید تا رسیدن به کارخانه کاملا سالم بماند و در اثر فشار گرم نشوند در غیراینصورت محصول نهایی دچار آسیب و خسارت خواهد شد.
2- پلاس
پلاس اولین مرحله تولید چای نام داشته و در طی این عمل رطوبت برگ ها به حداقل رسیده تا برگ ها برای مراحل بعدی آماده شوند.
هدف از مرحله پلاس آماده سازی برگ ها برای مالش است تا برگ ها نرم شوند و در حین مالش کمتر خرد شوند و دیوارههای سلول های آنها نیز به این وسیله باز شود. پلاس آمدن سریع و جلوگیری از گرم شدن برگ ها اهمیت فراوانی دارد.
در این مرحله از فرآیند تولید چای سیاه، برگهای چای با استفاده از یک نوار نقاله به محفظههای بزرگی به نام تراف منتقل میشوند تا فرآیند پلاسیده شدن تسریع شود. هدف از این مرحله کاهش آب و پلاس کردن برگها است و همچنین تغییرات شیمیایی برگ چای نیز از این مرحله شروع میشود. به عبارت ساده تر، برگ های چای در این مرحله بدون آسیب، پلاسیده میشوند.
طی این مرحله در حدود ۱۲ ساعت و در صورت نیاز و با توجه به شرایط تا ۲۴ ساعت برگها تحت باد سرد و گرم قرار گرفته و آب موجود در برگها تا ۲۰ درصد کاهش پیدا میکند و با پلاسیده شدن مانع از شکسته شدن آنها طی مرحله بعدی یعنی مالش میشویم.
روش پلاس برگ ها در محصول نهایی چای تاثیر به سزایی دارد، زیرا طی این مرحله تغییرات شیمیایی در برگ ها رخ می دهد از جمله این تغییرات می توان به کاهش مقدار کافئین، تانن، کلروفیل و تبدیل این نشاسته به قند اشاره نمود. این مرحله بسته به نوع آب و هوای هر منطقه و تجهیزات کارخانه چای بین 8 تا 12 ساعت طول می کشد. تمام چای ها باید این مرحله را طی کنند، حتی چای سفید که کمترین فرآوری روی آن انجام میشود.
3- مالش
پس از اتمام مرحله پلاس، نوبت به مرحله مالش میرسد.در این مرحله برگهای سبز چای پس از اینکه پلاسیده شده و مقداری از آب خود را از دست دادند وارد دستگاه هایی به نام مالش میشوند تا سلولهای برگ چای متلاشی شده و عصاره چای خارج شود. در واقع تخریب سلولی و فرآیند تخمیر در برگ، در این مرحله آغاز میشود.
این مرحله علاوه بر تغییرات ظاهری در چای که باعث پیچ خوردن برگ چای میشود به آزادسازی بعضی مواد موجود در چای که باعث تخمیر چای شده و در عطر و طعم و کیفیت چای نیز مؤثر است منجر میشود.
برگ های لطیف با 1 بار مالش به مرحله بعد می روند؛ اما اگر برگ ضخیم و بزرگ باشد، ممکن است تا 3 مرتبه به مالش احتیاج پیدا کند تا به طور کامل له شود. شکل ظاهری چای در این مرحله شکل میگیرد، هر برگی با خصوصیات متفاوت وقتی تحت فشار و مالش قرار میگیرد، ظاهرش تغییر میکند؛ بعضی از برگ ها که ضمخت هستند خرد میشوند و به چای شکسته تبدیل میشوند؛ در این بین بعضی شکسته ها صاف و بعضی به دلیل لطافت و جوان بودن برگ پیچ خورده میشوند، که چای سرگل و چای زرین ساچمه ای رو تشکیل میدهند؛ بعضی برگ های درشت به صورت کامل باقی می مانند و انواع چای قلم را به وجود می آورند.
4-تخمیر
برای تهیه چای سیاه عمل تخمیر اکسیداسیون (جذب اکسیژن هوا) حتماً باید انجام گیرد که آخرین تغییرات و فعل انفعالات شیمیایی محسوب میشود و برگ سبز چای تبدیل به چای سیاه میشود و کمکم رنگ آن از سبز به سیاه تبدیل میشود.
این مرحله بسیار برای چای تعیین کننده به حساب می آید. انواع مختلف چای و تنوع در رنگ، طعم و عطر در این مرحله به وجود می آید.
برای تخمیر، برگهای چای را در سبدهایی قرار داده و در معرض هوا قرار میدهند و با توجه به نظر کارشناس بین ۲ تا ۳ ساعت برگها در مرحله تخمیر قرار میگیرند. هرچه زمان تخمیر بیشتر شود به رنگ چای اضافه شده و از کیفیت عطر و طعم آن تا حدی کاسته میشود. همچنین برای تهیه چای اولانگ زمان تخمیر کمتر شده و مثل چای سیاه تخمیر به صورت کامل صورت نمیپذیرد.
5- خشک کردن
خشک کردن چای در واقع خاتمه دادن، حفظ نمودن و ثابت نگه داشتن خصوصیاتی است که در برگ ایجاد شده است. این مرحله در یک دستگاه خشککن چندطبقه اتفاق میافتد که چای با گذراندن ۲۵ تا ۳۰ دقیقه رطوبتش تا ۵-۶ درصد کاهش پیدا میکند. این آخرین مرحله از تغییرات فیزیکی و شیمیایی روی برگ چای است.
6- سورت و طبقه بندی
پس از مرحله 5، چای وارد آخرین مرحله برای ردهبندی و جداسازی انواع مختلف چای میشود تا چای براساس سایز و کیفیت، جدا شود و به ارقام ممتاز، قلم، شکسته و باروتی و خاک طبقه بندی شده و سپس بسته بندی و روانه بازار میشود.
نحوه فرآوری و چگونه تولید شدن چای تاثیر زیادی روی کیفیت این محصول دارد. جزئیاتی که طی مراحل مختلف تولید چای انجام میشود در کیفیت این نوشیدنی خیلی تاثیر دارد؛ جزئیاتی مثل با دست چیدن یا با دستگاه چیدن برگ، چگونگی تفکیک برگ ها بر اساس سایز و کیفیت، میزان زمان اکسید شدن برگ و تعداد زیادی از جزئیات دیگر. بنابراین زمان خرید چای مهم است که این محصول را از جایی تهیه کنید، که مطمئن باشید به درستی و با دقت فرآوری شده باشد.